Mahmut
Toptaş:
İnsanlara senin rengin ne diyorlar günümüzde. Senin rengin ne
söyle bakalım diyoruz ya. Türkiye'de bu siyasî yelpazede yeşil renk tutmuştur.
Bir de kırmızı renk tutmuştur. Ha bir de renksizler var. Kırmızı vardır. Yeşil
vardır. Bir de renksizler vardır.
Ayet-i kerime zaten bunu konu ediniyor. Bu yeni değil yani
günümüz insanının çıkardığı bir şey değil. Günümüzde kırmızı, yeşil bir de
renksizlik söz konusu. İnsan bir çok şeyleri izah konusunda ya renklerle, ya
çizgilerle, ya desenlerle ifade edecektir.
Ta Peygamber Efendimiz (a.s.v.) döneminde de aynı şekilde
rengin ne senin? Seninki Yahudi, seninki Hıristiyan, gibi ifadeler
kullanılıyormuş.
Allah (c.c.) de diyor ki, Allah'ın boyasıyla boyanınız.
Allah'ın boyasından daha güzel boya kimindir?
İnsan
Allah'ın boyasıyla nasıl boyanır? Yürüyüşünü, oturuşunu, kalkışını, eşiyle,
çocuklarıyla, komşularıyla, tanıdıklarıyla, dostlarıyla, arkadaşlarıyla,
tanımadıklarıyla ve bütün tabiattaki yaratıklarla olan münasebetlerini Allah'ın
Kitabına göre yönlendirecek olursa, Allah'ın boyasıyla boyanmış demektir.
Bu âyet-i kerîme nazil olunca birisi sormuş: Allah'ın boyası
nasıl olur? Allah, boya da yapar mı demiş.
Evet, tabiattaki kırmızı renkleri, yeşil renkleri, sarı renkleri,
turuncu renkleri bütün renkleri yaratan O'dur denmiş. Yani buradaki boya
aslında bizim hayatımızın aldığı istikamettir. İslâmî çizgide yürümekten daha
güzel bir yolun olmadığım ifade ediyor Allah (c.c). Ama tabiattaki renkleri de
Allah (c.c.)'ün yarattığı bir hadisi şerifte ifade edilmiş. Ve Haşr suresinin
son ayetin de okuduğumuz (El Musavvir) ismi cemali de bunu ifade etmektedir.
Allahü Teala "Musavir'"dir. Yani eşyaya şekil
veren, desen veren, renk veren Allah (c.c.)'dür. Bakıyoruz da, dünyanın en ünlü
ressamının yaptığı bir resim bir milyar, beş milyar dolara veya marka
satılıyor. Bir ressamın aya bakan çiçekleri, bir kaç milyara satılmış.
Hakikaten güzel yapmıştır. Ama adamın kendisi bile yaptığından memnun değilmiş.
"Ben bu aya bakan veya güne bakan çiçeğinin bin halinden bir halini,
kokusuz, cansız ve o tazeliğini de veremeden donduruyorum" diyor. Dışarda
gördüğünüz ayçiçeği (veya güne bakan çiçeği diyorlar.) O çiçeğin yaşarken,
canlı tazeliği var, kokusu var, gıdası var içinde. Ama bir ressam veya bir
fotoğraf makinası o çiçeğin bin halinden bir halini donduruveriyor. Ondan sonra
da bize sanat diye veriliyor. Sanattır, yani bu ressamın yaptığı sanattır ama,
asıl ressam Allah (c.c.)'dür. Musavvir olan O'dur. Onun renginden daha güzel
bir renk vermek te mümkün değil. Hani Sultanahmet'te Ercail çiçeklerini
görüyorsunuz, aynı yaprağın üzerinde görüyorsunuz moru var, kırmızısı var,
yeşili var, sarısı var. Ressamlar onu takdir eder, ressama tapan insanlar onu
takdir edemez yalnız. Çünkü ressam onun değerini bilir. Hatta tabiat bizim
ilham kaynağımız dır der ressamlar. Ressam doğru söylüyor. Tabiat bizim ilham
kaynağımız. Ama tabiatı yaratanı da bir tanıyıyerseler ki, bunu yapan vardır
mutlak surette bir de tabiatı yaratanı tanımak lazım.
Biz o tabiatı boyayana ibadet yaparız diyoruz. Ne güzel sanat
galerisini geziyorsunuz. Ondan sonra da oraya bir defter bırakmışlar,
yazıyorsunuz çok hoşuma gitti.
Renkleriniz fena değil veya çizginiz fena değil." Efendim bir sürü şeyler
yazılıyor. Yazılsın, biz de yazıyoruz. Yalnız,
Allah (c.c.)'ün galerisinde dolaştıktan sonra, Allah'ın ahkâmına göre
yaşadıktan sonra diyoruz ve yazıyoruz: "Biz bu tabiatı yaratan ve bu
tabiatı yöneten ve bu tabiatta renk cümbüşünü, ses cümbüşünü meydana getiren
Allah (c.c.)'e ibadet ediyoruz O'nun yarattıklarına ibadet etmiyoruz."
O'nun yarattıklarına, Allah'ın hakimiyetine karşı duracak bir
yönetim hakkını da vermiyoruz diyoruz.
Prof.
Bayraktar Bayraklı:
{sıbğaîallâhi-Allah'ın boyası) ifadesindeki 'boya'manasına
gelen sıbga kelimesinin manasını açığa kavuşturmak gerekir. Çünkü ayetin
örgüsünü meydana getiren temel kavram odur.
Se-be-ğa kalıbında, yani fiil olarak alındığında boyamak,
vernik sürmek, fırça ile düzeltmek, suya baünp vaftiz etmek, daldırmak, başka
şekle sokmak, değiştirmek manalarına gelmektedir.
Sıbğ kalıbından, yani isim olarak alındığında renk, boya,
boya eczası, boya tozu, allık, cila , makyaj, makine yağı anlamlarını ifade
etmektedir. Baka-ra/138'de şu manaları ifade etmektedir: Allah'ın dini,
Allah'ın yaratışı, Allah'ın hüccet ve delili, Allah'ın kanunu, yani
sünnetullah.[150]
Diğer taraftan sıbğ kelimesi, Mü'minûn/20'de 'tat' manasına
gelmektedir. Bu kavramın anlaşılabilmesi için Bakara/l 35'e dönmek gerekiyor.
Hatırlanacağı gibi, o ayette, yahudi ve hristiyanlar müslümanlara
yahudi veya hristiyan olmalarını söylüyorlardı. Bir inancı veya dini
kabullenmek, onun boyası ile boyanmak demektir. Hristiyanlar çocuklarını renkli
bir suya batırarak vaftiz ederlerdi. O su, onlan adeta gerçek hristiyan
yapıyordu. İşte bu ayet, insanın, böyle renkli sulara batırılmak suretiyle
hristiyan olamayacağına işaret etmektedir.
Vaftiz çağını geçmiş olan müslümanlan bu yöntemle hristiyan
yapmaları mümkün değildi. Onlara "Hristiyan veya yahudi olun, doğru yolu
bulun" demekle, aslında mecazen, onlardan kendi inançlarının renkli suyuna
dalmalarını istemiş oluyorlardı. Gerçek şu ki, şirke bulaşmış bir inancın
başkalarına aşılanması ancak şartlandırma ile mümkün olabilir. Şartlandırma
boyası ise sahte bir boyadır. Şimdi, "Allah'ın boyası" kavramını
inceleyip, çıkaracağımız ilkeleri sıralayalım:
1. İbareye
"Allah'ın dini" manasını verebiliriz. Yahudi ve hristiyanlann teklif
ettikleri din, sahtedir; din ancak Allah'ın dinidir. Beşer din koyamaz, olsa
olsa felsefe yapılabilir. Din Allah'a aittir ve o alana beşer giremez.
2. İbareyi
"Allah'ın fıtrat kanunu" manasına da alabiliriz. İnsanın sahip olduğu
psikolojik doğa, onu eğitmenin hareket noktasını teşkil etmektedir. Allah
Rum/30'da eğitimin bu kanun dikkate alınarak yapılmasını istemektedir.
Yüce Allah, insanı yaratırken onu boyamış, yani ona bir
psikolojik yapı vermiştir. Eğitim bu yapıyı değiştiremez, bu rengi silemez,
yeni bir doğa yaratamaz. Sadece var olan bu doğayı geliştirip cilalayabilir.
ibare, Yüce Allah'ın eğitimini ifade etmektedir. Yüce Allah'ın
eğitim ile insana kazandırdığı değerler, kendisinin yarattığı o iç yapıya uygun
ve onunla uyumlu değerlerdir.
Bu değerler vasıtasıyla Yüce Allah, insana manevî bir şekil
vermekte, kendisine nisbet ettiği bir boya ile boyamaktadır. Bu şekli ve rengi
beşerin vermesi, hele hele hristiyan ve yahudi olmakla elde edilmesi mümkün
değildir.
Çünkü Allah'tan daha iyi renk veren, yani eğiten kimse
olamaz. Yüce Allah, böyle birinin var olup olmadığını, cevabı belli olan bir
üslupla sormaktadır. Bir çocuk, suya batırmakla dindar yapılamaz; dindarlık,
bir eğitim süreci sonunda, gönülden gelen bir oluşumdur.
"Bizden olursan doğru yolu bulursun" demekle doğru
yol bulunmaz; doğru yol Allah'a kulluk edilirse, bulunmuş olur.
"Biz sadece O'na kulluk ederiz". İnsana, en güzel
eğitimle en güzel boyayı süren ve en güzel şekli veren Allah kulluk edilmeye
layık tek varlıktır.
Sadece Allah'a kulluk etmek, gerçek boyaya bürünmek ve gerçek
eğitim almak demektir. Sadece Allah'a kulluk etmekteki karar, ısrar ve bilinç,
ilahî boyanın etkinliğinin işaretidir. Beynin, gönlün ve nefsin gerçek boyası
böyle bir kulluk bilincinde yatmaktadır. Allah'ın vaftizi, beyinde, gönülde ve
nefiste olandır; suya batırılmakla olan değil.
Allah'ın boyası, ayrılıkların, kin ve düşmanlık duygularının
silinip, ilahî nur ile dolan beyinlerin, gönül ve nefislerin boyasıdır. Şirkin
karışmadığı, ha-niflikteki tevhid inancı neticesinde oluşan boyadır.
İlahî iradenin fırçası ile gönül duvarlarına, bir daha silinmemek
üzere sürülen tevhid boyasıdır. Bu boya, barış, güven, teslimiyet ve ilahî
rahmetle gönüllerin boyandığı bir boyadır. Tefekkür, takva, ihsan ve ihlas
değerleriyle renklenen gönüllerin boyasıdır.
Elmalılı
Hamdi Yazır:
Hıristiyanlar çocuklarını "ma'mudiye" dedikleri
sarımtırak bir suya daldırırlar ve buna "ta'mid" yani
"vaftiz" derler. Bunun da bir temizleme olduğunu söylerler ve ne
zaman birisi çocuğunu vaftiz ederse, çocuk için, "İşte şimdi hakkıyla
Hıristiyan oldu." derler. Buna karşı Cenab-ı Allah, müslümanlara buyuruyor
ki, siz böyle yukarıda anlatıldığı gibi tevhid ile, hiç fark gözetmeksizin iman
ettiğinizi söyledikten sonra şunu da ekleyiniz ve deyiniz ki; biz, Allah boyası
olan ve yaratılıştan gelen iman ile iman ettik, sudan imana, sun'î (yapay)
boyaya tenezzül etmeyiz. Allah boyasına bakınız, Allah boyasına, zira Allah'ın
boyasından daha güzel kimin boyası vardır? Maddiyatta, tabiatta ve bütün
kâinatta, dikkat ediniz O'nun boyasından daha güzeli var mıdır? Ağaçlara ve
otlara, bütün çiçeklere, bilhassa insanların simalarına ve göz renklerine şöyle
bir göz atınız, onlardaki doğuştan boya ile insanların sonradan sürdüğü sun'î
boyalar arasında kıymet ve güzellik bakımından ne kadar büyük fark olduğunu
görürsünüz. Özellikle insan bedenlerine sürülen ve yaratılışı bozan boyalar ne
kadar arızî, ne kadar çirkin ve mülevves şeylerdir. İşte maneviyatta, din ve
ahlâkta da durum böyledir. Din fıtrî bir din, iman ilâhî bir iman, temizlik
doğuştan bir temizlik, güzellik doğuştan bir güzelliktir. Sonradan elde edilen
bütün temizlik ve güzellik, aslında doğuştan gelen güzellik ve temizliğin
korunmasına yöneliktir, sonradan ona ârız olmuş birtakım pisliklerin
giderilmesine dönüktür. İnsanları bir paçavra boyar gibi, renkli bir suya sokup
çıkarmakla elde edileceği sanılan ima n, sudan bir imandır, çok temelsiz bir
dindir. Bunun ne kıymeti var ki? İman ile dini bir boyaya benzetmek gerekirse,
biz Allah boyası olan bir fıtrî iman ile ve Allah tarafından boyanmış olmayı
üstün tutarız. Maddî ve manevi bütün temizlik çabalarımız ve g üzelliklerimiz
hep ilk oluştan, doğuştan gelen temelin muhafazasına yöneliktir. İslâm dini ve
tevhid imanı, insanların Allah tarafından boyanmasıdır. İman en güzel Allah
boyasıdır. Ve işte böylece biz ancak O'na ibadet ederiz, yalnızca O'na kulluk
eyleri z. O'nun kulları, O'nun köleleriyiz. Diğer bütün peygamberlere
inanmamız, O'nun gerçek peygamberleri olmalarından ve O'nun emirlerini
bildirmelerinden dolayıdır. Yoksa biz onları ilâhlaştırıp tanrı yerine
koymayız. Hele hele hıristiyanların Hz. İsa'ya yaptığı gibi, şirke sapmayız
hatta kendi peygamberimize de tapmayız. Onun hakkında da "Şahitlik ederiz
ki, Muhammed Allah'ın kulu ve Resulüdür." diyerek kelime-i şehadet
getiririz. nazm-ı celîli de yukarıdaki 'ya bağlı olarak âyetin sonuna kadar
emrini n mekûlü kavlinde dahildir. Aradaki âyeti ise cümle-i mu'tarıza, yani
ara cümledir. Şu halde ise "Allah bizi boyadı." meâlinde nın mef'ul-i
mutlakı mevkiinde bulunmaktadır. Bununla beraber "iğrâ" (teşvik etme)
babından olması da caiz görülmüştür.
